![]()
Pres. Jacob Zuma. Argieffoto: Ntswe Mokoena, GCIS
Gaan die verwagte skare by vandag se Cosatu-hooffunksie ter viering van Werkersdag in Bloemfontein vir pres. Jacob Zuma uitjou? Of dan net ’n deel van die skare?
Die simboliek hieragter, al sou dit nie die eerste keer wees dat Zuma as president deur ’n deel van die skare uitgejou wees nie, oorskadu eintlik enige ander simboliek wat meer regstreeks met Werkersdag verband hou. Soos dat daar bitter baie Suid-Afrikaners is wat nie werk het nie.
Die vorige keer wat Zuma uitgejou is, was tydens ’n gedenkdiens vir oud-pres. Nelson Mandela nadat dié ikoon kort tevore gesterf het. Die geleentheid, in die FNB-stadion in Soweto, is onder andere deur pres. Barack Obama bygewoon, en toegespreek. Min Suid-Afrikaners het egter die uitjouery gehoor omdat persone met bedenklike joernalistieke integriteit besluit het om dit uit die plaaslike uitsendings te sensor.
Op die gevaar af dat die kameel agter die bult gehaal gaan word (die gebruiklike gedierte van hierdie spreekwoord kan nie ingespan word nie omdat Zuma dalk rassisme daarin kan lees) word die volgende moontlike scenario geskep:
Sou die verrigtinge vandag in Bloemfontein ’n ongewenste afloop hê, kan net die ANC daarvoor blameer word. Met dié verrigtinge, waarvoor die ANC se geaffilieerde vakbondfederasie Cosatu tradisioneel die eienaarskap neem, word nie net sy eie president nie, maar ook die leiers van die ander alliansievennote, die ANC en die SAKP as sprekers genooi.
Om Zuma steeds af te vaardig terwyl beide Cosatu en die SAKP formeel aandring dat Zuma die tuig moet neerlê, is doodgewoon om realiteite uit te daag. Enige intelligensieverslag wat sy sout werd is, sou ook daarteen waarsku.
Na die gevolglike polemiek waar minstens drie groot vakbonde stem dik gemaak het, het die ANC steeds besluit om Zuma af te vaardig. Die veiligheid van slegs een persoon tel, en dit is Zuma, en voldoende voorsorg vir sy veiligheid word getref.
Die Vrystaatse ANC, onder die leiding van die Zuma-pion, premier Ace Magashule, bring ook sy kant, en na berig word, word groot getalle ANC-ondersteuners wat Zuma-aanhangers is, na die verrigtinge opgevorder. Of iemand in die gehoor nog sal kans sien om Zuma in Comrade Eisj se intimiderende skare teen te gaan, moet nog gesien word.
Min mense sal werklik na Zuma se rede wil luister, al is dit bloot omdat dit wat hy na verwagting gaan sê, niks nuuts is nie. Hy sal weer die kwessie van radikale ekonomiese transformasie noem, hy sal “wit monopolistiese kapitaal” vir als wat verkeerd loop met die ekonomie blameer, en hy sal swart solidariteit probeer aanblaas, onder meer deur die grondkwessie op ’n verdraaide manier voor te hou. (Hiermee volg hy presies die patroon wat politieke wetenskaplikes al voor 1994 gewaarsku het – wanneer dit nie meer so goed werk om alles wat verkeerd loop op die vorige bedeling te plaas nie, sal ’n populistiese aangeleentheid soos grondgryp benut word soos in Zimbabwe gebeur het.) Ook die gevolge – ’n meer rasgepolariseerde samelewing, is voorspelbaar, en meer belangrik, ’n regstreekse vergryp teen sy ampseed.
Dus wie wil nou luister?
Veral omdat twee van die ander sprekers, Comrade Eisj en die Cosatu-president, Sidumo Dlamini, nog dit wat Zuma gaan sê gaan eggo. Dlamini is argaïes as Zuma-pion as president van Cosatu ontplooi, en is onlangs deur Cosatu gerepudieer vir sy openbare steun aan Zuma. Maar baie mense sal die verrigtinge op TV wil volg om te sien of daar ’n saakmakende protes teen Zuma se teenwoordigheid, en onder die wakende oog van Comrade Eisj, sal wees.
Want dit wat buite-om vandag se verrigtinge op die spel is, is veel meer as ’n (beperkte) uitjouery, ’n paar bolle wat mag rol, of selfs potensiële vandalisme aan motors in die nabygeleë parkeerarea van ’n groot winkelsentrum. (Ja, daar gaan meer as genoeg mense wees wat niks van die potensiële moleste by Loch Loganpark weet nie, en die vakansiedag op betaaldag wil gebruik vir inkopies.)
Sou alles rustig verloop, beteken dit nie die spanning is weg nie, bloot opgebottel vir latere probleme.
Die groter konteks is dat daar uit bykans elke oord druk is dat Zuma moet bedank. Verskeie bekendes het onlangs in koerantartikels Zuma se “sondes” gelys (en dis ’n baie lang lys) en gevra dat hy moet bedank of die trekpas moet kry, waaronder die vorige openbare beskermer, Thuli Madonsela, en die voorsitter van die moderamen van die NG Kerk, ds. Nelis Janse van Rensburg.
Die bekende Tim du Plessis waarsku dat dit nou belangriker is om eers die verkiesing van 2019 te beveilig en motiveer dit deeglik.
Maar durf die moontlikheid dat Zuma en sy ondersteuners die 2019-verkiesing op die een of ander manier kaap of manipuleer te veroorsaak dat die druk op Zuma verslap word? Sekerlik nie, maar dit moet ook oordeelkundig aangepak word sodat Zuma nie onnodige skietgoed kry om die rassetamboer te moker nie.
Wat baie belangrik is, is dat die Nasionale Stigtingsdialoog Inisiatief van onder meer die stigtings van FW de Klerk, Jakes Gerwel, Thabo Mbeki, Phumzile Mlambo-Ngcuka, hoofman Albert Luthuli, Desmond en Leah Tutu, Helen Suzman en Robert Sobukwe gesteun moet word om die Zuma-nalatenskap op te ruim.
Net so het die Afrikaner en ander minderhede ’n baie groot belang daarby dat die Solidariteit Beweging se Plan B nie in die warboel vergete moet raak nie, maar juis nou behoorlik beslag moet kry om ’n behoorlike verskil te maak.
En laat ons nie vandag die miljoene vergeet wat nié werk het nie – nie omdat hulle werksku is nie, maar bloot omdat daar nie genoeg werk vir veral ongeskooldes is nie – en so ook aan hul gesinne wat broodgebrek ly. Dit verhoog die druk op ’n (politieke) omgewing wat bevorderlik is vir die skep van werkgeleenthede – en daar staan Zuma breed in die pad.
Solidariteit Helpende Hand het Sondag reageer oor aantygings dat die organisasie “slegs swart lede van die gemeenskap” bygestaan het met hulp ná betogings in Coligny in Noordwes.
