Nuuskommentaar: Soek die rassespook op regte plek in die taaldebat

Om slagspreuke as name aan veldtogte te gee wat dikwels in bewegings omsit, het geblyk doeltreffend te wees. As na die verskynsel internasionaal gekyk word, is daar waardevolle slagspreuke wat ook vir Suid-Afrika lesse inhou, soos dat almal se lewe belangrik is – nie net dié van diegene wat meen hulle word benadeel nie.

Dit het mode geword om veldtogte name te gee soos #FeesmustFall en #OpenStellenbosch, wat dan as bewegings voortgesit word. Dit is egter nie alleen eie aan Suid-Afrika nie. Sommige van hierdie slagspreuke sny diep om die drogredenasies wat soms ’n gemaksone in samelewings gekry het, aan die kaak te stel.

Een so ’n Amerikaanse slagspreuk en sy alter ego wat belangrike lesse vir Suid-Afrika inhou, is die Amerikaanse “Black lives matter”. Die slagspreuk en die gevolglike beweging het sy ontstaan in die omstrede gevalle waar swart mense, dikwels ongewapen, deur die polisie doodgeskiet is.

Hoewel Hillary Clinton wat aan die Demokrate se nominasiestryd vir volgende president deelneem – baie soos in die gees van Matierektor Wim de Villiers se styl om by #OpenStellenbosch te gaan kers opsteek – op haar beurt by Black Lives matter raad gaan vra het, toon opnames dat die meeste Amerikaners dié beweging nie goedgesind is nie. Die enigste bevolkingsgroep wat beduidend steun verleen, is die swart gemeenskap van wie maar ook net ongeveer ’n derde Black Lives matter steun.

Hierteenoor kry die plaasvervangende gedagte, All lives matter, oorweldigende steun. Dit lyk dus op die oog af of bitter baie Amerikaners voel dat verby mense se velkleur in beoordeling gekyk moet word, en dat almal se mensheid die enigste norm behoort te wees.

Bykans dieselfde gees straal uit ’n aanbieding van die Nederlander, Bart Bouwman, op LitNet. Bouwman was ’n uitruilstudent by Kovsies en het Afrikaans onder die knie gekry, en is nog intens by Suid-Afrikaanse sake gemoeid. Hy begin sy aanbieding met ’n slagspreuk: #NtuliMustRepresentAll. Hy verwys na die voorsitter van die Kovsie-studenteraad, Lindokuhle Ntuli, wat hom op die Bloemfonteinse kampus teen Afrikaans uitgespreek het.

Bouwman spreek in sy aanbieding ʼn wye verskeidenheid vraagstukke aan, waarvan slegs enkele beginsels hier onder die loep geplaas kan word.

• Kan iemand voorsitter van ’n studenteraad wees en dan slegs sektorale belange bevorder? Dit herinner aan pres. Jacob Zuma wat sy ampseed na die maan stuur deur openlik die ANC bo die land te stel, en boonop sy standpunt tot in die parlement verdedig (al giggelend).
• Bouwman betwis ook die stelling wat algemeen gehoor word dat Engels die enigste internasionale wetenskapstaal is. Bouwman voeg daarby tale soos Spaans, Frans en Portugees. Hy meen dat Duitse en Nederlandse vakliteratuur in sommige velde verder ontwikkel is as die Engelse. Maroela Media het juis voorheen reeds daarop gewys dat studente wat in Afrikaans studeer, dikwels goed bemagtig is om ook uit die rykdom van Nederlandse en Duitse vakliteratuur te put wat hul horisonne veel meer verbreed as die medestudente wat slegs Engels gebruik.

Dit, in soverre Bouwman se aanbieding betref.

Is die groot probleem nie maar dat die owerhede se aandrang op Engelstaligheid bloot ’n poging is om die eintlike olifant in die vertrek te versluier nie? Dit staan immers in die konteks van die transformasiebeleid wat in Suid-Afrika heeltemal rasbehep geword het.

Wanneer na argumente van ontleders gekyk word wat die pro-Engelse opsie ondersteun, word baie aandag gegee aan hoe vervreemd nie-Afrikaanse studente op kampusse moet voel waar “alles” nog die gees van Afrikanerdom uitstraal – standbeelde, geboue se name, wit dosente en so meer. (Dit is ook nie alleen eie aan SA nie – in die VSA is daar nog gereeld gevalle waar swart studente die fyn balans tussen sensitiwiteit oor die slawe-era gebruik om die historiese werklikheid van die suidelike konfederale era te erodeer.)

Meer swart dosente soos waarop aangedring word, veral as die nasionale demografie gebruik word, beteken noodwendig dat slegs ’n klein persentasie dosente klasse in Afrikaans kan, of wil aanbied. Die Solidariteit-DKD-saak toon immers dat dit ook nie “help” om bruin dosente wat wel Afrikaans is as “swart” aan die regering te gaan probeer opfeil nie. Waar parallelmedium volledig onderhou word, plaas dit enorme druk op die dosente wat wel in Afrikaans kan klas gee. Die kritiek op fluister-tolkdienste wat uit die pro-Engels geledere kom, maak dit ook nie maklik om ’n oplossing te vind wat almal tevrede sal stel nie.

Boonop is die ANC-regering lief om die Afrikaanse taalkwessie met die raskwessie gelyk te stel. Die talle rasgebaseerde wette sodat ons nou eintlik maar in ʼn staat van neo-apartheid leef, en die verdediging daarvan, dui daarop dat die land nog bitter ver is van die punt is waar gesê kan word All lives matter.

Dit word nog verder bemoeilik deur die regering wat eerder as meerderheidtirannie ontvou as ’n grondwetlike demokrasie waar die regering in algemene belang, en nié sektorale belang regeer nie. Maar nou ja, as miljoene rande vir nuwe vuurwaens vir tradisionele leiers bewillig word, en nie ʼn sent vir droogtehulp in Mpumalanga nie, gaan #NtuliMustRepresentAll nog lank ’n hersenskim bly.

En as Zuma inderdaad beskikbaar gaan wees vir ’n derde termyn as ANC-president, en die land dan ’n marionettepresident gaan hê, gaan die land nog lank nie vir almal ewe veel omgee nie. Want Zuma se styl van begunstiging en die kweek van eietydse paladyne verstaan niks van regeer in algemene belang nie – ook nie een van regeer in landsbelang nie, want die belangrike ANC se stropermentaliteit moet vetgevoer bly.